W tym artykule chciałbym podzielić się z Tobą swoim doświadczeniem i przemyśleniami dotyczącymi Akademii Sztuk Pięknych. W niniejszym artykule za przykład wziąłem proces dostania się na Wydział Malarstwa. Każdy wydział może mieć minimalne różnice w etapach, jednak ogólna idea i wymagany zestaw umiejętności są raczej zbliżone. W Polsce mamy różne typy uczelni: są mieszane kierunkowo uczelnie mające instytuty sztuki lub wydziały sztuki i są Akademie Sztuk Pięknych zajmujące się wyłącznie sztuką. Te ostatnie są najbardziej prestiżowe i zazwyczaj ofiarują nam nieco więcej niż cała reszta, również poziom naszych kolegów jest nieco większy co przekłada się na motywacje, możliwość podpatrzenia techniki malarskiej i ogólny wzrost morale. Jednak wybranie ASP wiąże się z dużą konkurencją, na roku jest od kilku do kilkunastu miejsc, a chętnych mnóstwo. Można śmiało powiedzieć, że Akademia jest elitarną uczelnią dla artystów. 

Czy do bycia prawdziwym artystą  potrzebna jest Akademia Sztuk Pięknych?

Tutaj odpowiedź jest prosta: NIE! Nie potrzebujesz Akademii Sztuk Pięknych, aby być prawdziwym, ani dobrym, ani jakimkolwiek artystą. Jest wielu artystów, którzy sobie świetnie radzą bez Akademii i wielu, którzy Akademię skończyli i nie radzą sobie wcale. Akademia Sztuk Pięknych nie zagwarantuje Ci ani ciepłej posady, ani spokojnego życia.

Zatem trzeba zadać sobie pytanie, czy w ogóle warto?

Co daje Akademia Sztuk Pięknych?

Przede wszystkim dostęp do pracowni, w której możesz malować, rysować i tworzyć kompozycje, kontakt z innymi ludźmi o podobnej pasji oraz artystami z doświadczeniem w postaci profesorów i ich asystentów. W przypadku osób zainteresowanych warsztatem malarskim i rysunkiem martwej natury oraz anatomią postaci większość Akademii Sztuk Pięknych oferuje cały wachlarz pracowni malarskich, w których znajdziesz martwe natury oraz modeli pozujących codziennie na żywo przez wiele godzin, za których organizację odpowiada Akademia Sztuk Pięknych. Bez studiów lub po studiach musisz sam opłacać swoich modeli, szczególnie gdy wyczerpią się chętni do pozowania wśród znajomych. Studia na akademii, to też forma przymusu, bo w końcu sytuacja zmusza do tworzenia przez te 5 lat (chociaż nie zawsze akurat tego, co byśmy chcieli ).

Podczas studiów możesz liczyć na zniżki do muzeów a także możliwość uczestniczenia w kołach naukowych, np. historii sztuki, i dzięki temu dostania dofinansowania od dziekana na wyjazdy krajowe oraz zagraniczne, by zwiedzać, uczyć się historii sztuki i inspirować. Masz też dofinansowane plenery malarskie, gdzie można jednocześnie dobrze się bawić i tworzyć. Nie zapominajmy o programach wymiany studenckiej, dzięki której poznasz inną kulturę, zasięgniesz międzynarodowych trendów, podszkolisz warsztat, bawisz się i na koniec wpisujesz sobie jakąś elitarną uczelnię w CV. Z plusów Akademii Sztuk Pięknych jest ta mała wisienka prestiżu jaką daje ukończenie tej uczelni i doza samorealizacji, gdy osiągniesz długoterminowy cel.

PLUSY:

• Darmowy model
• Miejsce do pracy
• Kontakt z innymi artystami
• Zniżki do niektórych muzeów lub galerii
• Dofinansowanie dziekana do wyjazdów naukowych oraz plenerów
• Możliwość zagranicznej wymiany studenckiej
• Przedłużenie młodości przez studenckie życie

MINUSY:

• Możesz trafić na olewczego profesora, który przez kilka lat nie powie Ci nic sensownego
• Przymus robienia normy programowej w czasie, który mógłbyś poświęcić na rzeczy bardziej pożyteczne (chociaż są sposoby, aby to pogodzić)
• Inne marnujące czas nie artystyczne przedmioty jak wychowanie fizyczne, historia muzyki itp. W przypadku niektórych kierunków, warto zapytać dziekana czy istnieje możliwość zamiany przedmiotu na inny o podobnej punktacji akademickiej lub napisać wniosek o indywidualny tok studiów.
• ASP totalnie nie przygotuje Cię do pracy zawodowej.

Jak wygląda proces przygotowania teczki na ASP?

Praca, praca i jeszcze raz praca! Ale najpierw trzeba wykonać proste obliczenia matematyczne. Do pierwszego etapu trzeba przygotować reprodukcje prac malarskich i rysunkowych wykonanych w dowolnej technice w ilości 25 sztuk (np. 10 prac malarskich + 15 prac rysunkowych), a także szkice malarskie i rysunkowe oraz dodatkowo cyfrową dokumentację innych działań artystycznych. Obecnie pracę na pierwszy etap przesyła się w PDF. Kiedyś trzeba było je osobiście przynieść na uczelnię. Aby wykonać 25 dobrych prac nie możesz stworzyć tylko 25 prac. Musisz najpierw stworzyć przynajmniej 100 prac starając się przy każdej najbardziej jak tylko się da, a później wybrać z nich te najbardziej udane 25 do wymaganego zestawu. Każda praca wykonana nie na odwal to około 10 godzin tworzenia. W zależności od stopnia precyzji więcej lub mniej. Zakładając, że chcesz być perfekcyjny i poświęciłeś 10 godzin na każdą pracę, bo przecież bardzo Ci zależy, aby komisja rekrutacyjna wybrała właśnie Ciebie, stworzyłeś 100 prac po 10 godzin czyli poświęciłeś 1000 godzin. Czyli 41,66 dni malowania i rysowania na okrągło. Oczywiście nie najlepszym pomysłem byłoby przeznaczyć ostatnie półtora miesiąca przed egzaminem na wykonanie teczki bez snu ani chwili przerwy. Trzeba więc rozłożyć to w czasie. Dobrym pomysłem jest zacząć  przynajmniej 2 lata wcześniej, aby bez pośpiechu przygotować się do egzaminu. W tym czasie młody adept sztuki powinien zmniejszyć ilość imprez, wyjść ze znajomymi i przeznaczać maksymalną ilość wolnego czasu na rysowanie i naukę kompozycji. Im wcześniej się za to zabierzesz, z tym większym spokojem podejdziesz do egzaminu. Przygotowanie do teczki powinno iść w parze z nauką historii sztuki, aby nie być zaskoczonym na następnych etapach, gdy już przejdziesz teczkę i etap praktyczny. Wiedza historii sztuki pomoże Ci także znaleźć odpowiednią inspiracje i wytrwałość w malowaniu. Dzięki pochłanianiu dużej ilości teorii będzie Ci łatwiej nakręcać się na sztukę i tkwić w swoim postanowieniu dostania się na Akademię Sztuki.

Jak przygotować teczkę na ASP w pigułce:

• Szkicuj kiedy się da – w metrze, w autobusie, w parku, szkicuj rodzinę, przyjaciół oglądających film lub swojego  zwierzaka.
• Wyznaczaj sobie cele – określ ile masz prac do stworzenia w tydzień lub miesiąc i trzymaj się tego! Np. zrobię 4 prace rysunkowe i 3 malarskie w każdym miesiącu.
• Korzystaj z różnych źródeł wiedzy, gdy już jesteś zmęczony czytaniem książek przeczytaj krótsze artykuły o sztuce w internecie, oglądaj filmy dokumentalne o artystach. Powtórz wiedzę z kolegą/koleżanką, przepytując się wzajemnie.
• Nakręcaj się na sztukę, by utrzymać motywację do celu! – systematycznie odwiedzaj muzea i wystawy! Wybieraj literaturę i kinematografie nawiązujące do malarstwa, rzeźby czy jakikolwiek kierunek preferujesz. Zacznij żyć sztuką! Zacznij ją chłonąć, podsycać w sobie ogień twórczości!
• Skorzystaj z profesjonalnych kursów rysunku i malarstwa jak HEROSI SZTUKI, aby przyspieszyć proces nauki i skrócić go o kilka lat.
• Nie dodawaj mangowych lub bajkowych rysunków do teczki na ASP, chyba że zdajesz na kierunek powiązany z grami komputerowymi i animacją! Grafika bez dopisku “komputerowa” nie jest takim kierunkiem.

Jak wygląda egzamin na Akademię Sztuk Pięknych?

Etap pierwszy:

Teczka

Pokazujesz swoje najlepsze 25 prac najlepiej w większym formacie, np. 100×70 lub (wg wytycznych na stronie wydziału) w zależności od uczelni albo w formie PDF, albo na żywo pokazując je komisji. Do tego dołączasz  szkice, rzeźby, fotografie i inne większe i mniejsze formy artystyczne w postaci szkicowników i dokumentacji fotograficznej z Twoich artystycznych dokonań – wybierasz tylko te najbardziej udane i opisujesz jako dodatkowa dokumentacja artystyczna. Pamiętaj, że milej się ogląda zdjęcia prac jeśli są opisane: tytuł – technika – data – krótki opis jeśli jest taka możliwość. Nikt nie będzie dokładnie sprawdzał każdego opisu, ale sam fakt że on tam jest będzie na pewno miłym dodatkiem i postawi Cię w bardziej profesjonalnym świetle.

Etap drugi:

Egzamin praktyczny

Rysunek – masz kilka godzin na stworzenie rysunku modela z natury, w przypadku niektórych wydziałów może być to martwa natura. Tutaj bez względu na kierunek musisz pokazać, że potrafisz operować światłocieniem, fakturą i proporcjami, mile widziane także ciekawe skróty perspektywiczne. Raczej nie szalej z abstrakcją – może to być odebrane jako brak umiejętności.

Malarstwo – masz kilka godzin na stworzenie obrazu malarskiego martwej natury, można czasem trafić na modela, w przypadku kierunków typu rzeźba może to być rzeźba głowy modela z natury. Jeśli jednak masz do wykonania pracę malarską pamiętaj, że nie musisz obrysowywać dokładnie formy. Malarstwo to nie rysunek, liczy się dobór współgrających kolorów, dobry kontrast, faktura i atmosfera obrazu. Innymi słowy mięso malarskie.

Kompozycja – w tym etapie egzaminatorzy dają Ci hasło, np. “przestrzeń”, “moja pasja”, “pustka” a Ty zdając na malarstwo masz namalować obraz przedstawiający to hasło. W przypadku edukacji artystycznej w zakresie sztuk plastycznych możesz trafić na kolarz. Zdając na rzeźbie kompozycja może być oczywiście rzeźbiarska. Oceniana jest tu zarówno kompozycja jak i podejście do tematu. Dobrze jeśli nie jest zbyt oczywiste i kiczowate tylko daje nutę refleksji dla widza.

Etap trzeci:

Egzamin teoretyczny

Ufff, masz już za sobą praktykę, na tym etapie egzaminu wstępnego na ASP będziesz miał do czynienia z komisją zadającą Ci różnorodne pytania, możesz spodziewać się kilku pytań teoretycznych dotyczących kompozycji w malarstwie, możesz być poproszony o interpretację dzieła, które pokaże Ci komisja, a także odpowiedzenie na proste pytania z historii sztuki.

Proponowana literatura do egzaminu teoretycznego na Akademię Sztuk Pięknych na kierunek malarstwo:

• B. Osińska, Sztuka i czas, t. 1–2, WSiP, Warszawa 2005 (i późniejsze)
• K. Estreicher, Historia sztuki w zarysie, Warszawa 1982
• J. Białostocki, Sztuka cenniejsza niż złoto. Opowieść o sztuce europejskiej naszej ery, Warszawa 2001
• Sztuka Świata, praca zbiorowa, tomy 1-10, Warszawa 1989-1996
• Sztuka Polska, praca zbiorowa, tomy 1-6, Warszawa 2013-2020
• Rudolf Arnheim, Sztuka i percepcja wzrokowa. Psychologia twórczego oka, Warszawa 1978 (i późniejsze).
• Tadeusz Dobrowolski, Nowoczesne malarstwo polskie, 3 tomy, Warszawa 1957-1964.
• Ernst Gombrich, O sztuce, tłum. zbiorowe, Poznań 2009 (i późniejsze).
• Nowe zjawiska w sztuce polskiej po 2000, red. Grzegorz Borkowski, Adam Mazur, Monika Branicka, Warszawa 2007.
• Anda Rottenberg, Sztuka w Polsce 1945-2005, Warszawa 2007
• Karol Sienkiewicz, Zatańczą ci co drżeli. Polska sztuka krytyczna, Kraków 2014.
• T. Dobrowolski, Malarstwo polskie ostatnich dwustu lat, Wrocław 1976
• M. Porębski, Kubizm, Warszawa 1986
• M. Rzepińska, Historia koloru w dziejach malarstwa europejskiego, Warszawa 1989

W zależności od kierunku literatura się zmienia. Na niektórych kierunkach jak Edukacja Artystyczna w Zakresie Sztuk Plastycznych lub Scenografia może być wymagana również podstawowa wiedza z muzyki. Adekwatnie na rzeźbie czy konserwacji dzieł sztuki dodatkowe branżowe źródła wiedzy. Warto sprawdzić na stronie Akademii Sztuk Pięknych na którą się wybieramy jaka dokładnie literatura jest wymagana. Zazwyczaj większość pozycji się powtarza. Nie odkładaj nauki na ostatnią chwile, to kilka tysięcy stron, z których musisz cokolwiek zapamiętać, aby odpowiedzieć na pytania.

Jak wyglądają studia na ASP?

To w dużej mierze zależy od tego na jakiego profesora trafisz. Nie wiem jak jest wszędzie, ale wiem jak było w Krakowie i wiem od znajomych jak było we Wrocławiu, Warszawie i kilku innych miastach. Jeden profesor będzie codziennie w pracowni sumiennie nadzorując Twoje postępy, a innego zobaczysz dwa razy: raz na rozpoczęciu i raz na zakończeniu semestru. Z reguły asystenci, którzy jeszcze dążą do wyższych stopni naukowych i chcą się piąć po akademickiej drabinie starają się o wiele bardziej, to jak bardzo wyręczą profesora jest niekiedy wprost proporcjonalne do tego jak szybko awansują. Jedno jest pewne: oni Cię malować nie nauczą, ani robić grafik ani rzeźbić. Sam musisz się tego nauczyć. Raczej spodziewaj się okazjonalnych korekt, filtruj przy tym każdą podpowiedź i bierz tylko to, co do Ciebie najbardziej trafia, ale pozostań otwarty i załóż, że się mylisz. Inaczej będziesz wiecznym buntownikiem i niczego się nie nauczysz. W końcu tak bardzo pragnąłeś dostać się na ASP, aby właśnie zwiększyć swoje umiejętności a nie tylko być głaskanym po główce, prawda?

Jeśli ktoś z 30-letnim stażem pracy mówi Ci, że źle coś robisz, albo że jest bardziej poprawny technicznie sposób, to nie zapieraj się rękami i nogami, że taki miałeś zamysł artystyczny, po prostu popraw, najczęściej okaże się, że osoby z większym doświadczeniem miały racje, a Ty właśnie się czegoś nowego nauczyłeś. Jeśli okaże się, że nie mieli racji, to też się czegoś nauczyłeś, będziesz wiedział, żeby tego nie robić następnym razem. W kwestii korekt możesz liczyć nie tylko na profesorów i asystentów, ale także innych kolegów z Twojej grupy lub ze starszych roczników, nie czuj się skrępowany aby po prostu zapytać nowo poznanego starszego kolegę czy rzuci okiem na Twoją pracę i podpowie co można poprawić. Zachęć go by Cię nie oszczędzał przy korekcie, wtedy więcej Ci powie. A gdy już Ci powie, cokolwiek usłyszysz, nie obrażaj się. Podziękuj mu i sprawdź czy ma rację, może po drobnej korekcie każdy zacznie Cię chwalić jaką super prace zrobiłeś. Samemu będziesz uczył się wiele lat, a gdy wielu artystów ocenia Twoje prace możesz uczyć się o wiele szybciej. Nie bój się, że zniszczysz obraz, rzeźbę czy cokolwiek tam tworzysz – zaakceptuj FAKT, ŻE JESTEŚ POCZĄTKUJĄCY. Nie tworzysz dzieł sztuki (jeszcze nie). Nie traktuj swoich prac, tak jakby nimi były – to tylko wydłuża proces nauki. Traktuj swoje prace jakby dało się w nich jeszcze wiele zmienić i to na każdym etapie. Jest to szybsza droga do osiągnięcia mistrzostwa w sztuce.

Jak znaleźć pracę po ukończeniu Akademii Sztuk Pięknych?

Studia, studiami, ale z czegoś trzeba żyć, więc co po studiach na ASP? Wysyłasz wszędzie CV? Wystawiasz w galeriach swoje dzieła i liczysz, że jakiś zakochany w Twojej sztuce mecenas będzie gotów wyrzucić z rękawa ciężkie miliony, aby tylko móc kupić Twój obraz? A może zostaniesz na uczelni i będziesz piął się po szczeblach drabiny naukowej, aby kiedyś otrzymać tytuł profesora, ba! może nawet zostać jego magnificencją Rektorem Akademii Sztuk Pięknych. Rozważmy na spokojnie wszystkie opcje…

Można zostać na uczelni, zarobki nie porywają, ale są jeszcze bonusy w postaci nagrody za tzw. wybitne osiągnięcia dydaktyczne między kolegami wykładowcami. Zostanie na uczelni nie wyklucza innej pracy zarobkowej w kilku różnych miejscach, a nawet prowadzenia własnej działalności. Praca na uczelni nie jest zbyt wymagająca poza dwoma momentami w roku na koniec sesji. Niepodważalnym plusem jest praca z innymi artystami, motywacja do twórczości i bezpieczeństwo, trzeba naprawdę nawywijać, aby wylecieć z tej roboty. By jednak się dostać trzeba już od pierwszego roku jako student być najlepszym przyjacielem profesorów, angażować się w organizację kół naukowych, dobrze jest być także starostą. Dobrze jest wiedzieć co się dzieje na Twojej uczelni i mieć chociaż odgórny plan strategii jak się przebić podczas konkursu na asystenta pracowni. Chętnych jest zawsze sporo. To jedyny wybór dla którego naprawdę dyplom ukończenia uczelni wyższej jest niezbędny.

A teraz co możesz robić po ASP, ale możesz też bez ASP

Możesz być niezależnym artystą, rzeźbić, malować, sprzedawać obrazy, projektować sprzedawać swoje prace przez internet, przez galerie oraz znaleźć kogoś kto będzie Cię reprezentował i szukał kupców na Twoją twórczość. Zarobki w tej opcji są bardzo nieprzewidywalne – od klepania biedy po ciężkie miliony.

Możesz zatrudnić się jako pracownik, specjalista – konserwator dzieł sztuki, architekt, rzeźbiarz, lub grafik komputerowy – każdy wybór z zakresu specjalisty będzie wymagał sporego nakładu nauki i technik jakie preferuje pracodawca. Ten ostatni prawdopodobnie będzie się interesował głównie Twoim portfolio i umiejętnościami i albo wcale nie zapyta o Twoją uczelnie albo zapyta i za minutę zapomni – to nie będzie to dla niego istotne. Prawda jest taka, że do uczelni którą skończysz większą wagę będą przykładali Twoi rodzice niż pracodawca. W Polsce o ile nie jest to zawód chroniony jak lekarz, prawnik, notariusz, itp., to nie ma znaczenia czy Ty ten dyplom masz, czy jesteś samoukiem. W sztuce jedynym wyjątkiem jest konserwator zabytków, ale tylko wtedy, gdy prowadzi własną działalność, bo jako pracownik w praktyce możesz być nawet licealistą – choć oczywiście nie powinieneś.

Zostańmy na chwilę przy grafiku komputerowym – tutaj żadna uczelnia nie da Ci wiarygodnych umiejętności, zazwyczaj służą do tego kursy specjalistyczne i kilka lat robienia dobrego portfolio popierającego umiejętności. Zarobki są niezłe, ale zmiana posady jest częsta, firmy kończą projekt zmieniają team co jakiś czas, łatwo o konflikty ze względu na różnice w artystycznych gustach. Musisz być przygotowany na pracę po godzinach. Musisz liczyć się z ogromną konkurencją i tym, że w każdej chwili możesz być zastąpiony. Często jest to praca do momentu aż firmie skończy się dofinansowanie albo projekt. Możliwości są jednak nieskończone – możesz pracować w branży gier komputerowych, filmowych efektów specjalnych, filmów animowanych, reklam dla korporacji, tworzenia metadanych do uczenia sztucznej inteligencji lub tworzyć wizualizacje produktowe, edukacyjne, architektoniczne. Byle jaki grafik dostanie najniższą krajową, ale dobry grafik ma już całkiem niezłe zarobki pozwalające na wygodne życie.

Nie ograniczaj się, możesz malować artystycznie ściany w prywatnych apartamentach bogaczy, projektować ekskluzywne meble na zlecenie, malować portrety, projektować ubrania, projektować przedmioty użytku codziennego, medycznego, wojskowego, sportowego. Możesz robić filmy, gry komputerowe i planszowe oraz aplikacje mobilne. Jako Artysta nie masz żadnego obowiązku wyłącznie malować farbami olejnymi na płótnie do końca życia. Nie słuchaj rad ludzi, którzy mówią Ci, że “po tym nie będzie pracy” zwłaszcza jeśli sami nie siedzą w branży artystycznej i nic o tym nie wiedzą. Praca jest, ale trzeba być w tym dobrym. Zamiast słuchania osób, w których ślady nie chcesz iść, szukaj możliwości poznania i rozmowy z artystami, którzy już osiągnęli sukces, naucz się od nich wszystkiego, co musisz zrobić, żeby rozwinąć skrzydła jako spełniony artysta.

Możliwości kariery artystycznej jest o wiele więcej niż mogłoby się wydawać. Przy niektórych opcjach zawodowych będzie to wymagało więcej poświęcenia, ale opłaci się to finansowo w przyszłości. Jako doświadczony artysta polecam przemyśleć każdą z opcji i zadać sobie pytanie czy byłbym szczęśliwy jako…

Jeśli potrzebujesz pomocy w podjęciu decyzji lub przygotowaniu się na egzaminy Akademii Sztuk Pięknych z chęcią pomożemy. Możesz zadzwonić i umówić się na niezobowiązujące konsultacje lub wybrać artystyczny mentoring w którym nasz opiekun artystyczny przygotuje Cię od początku do końca, od pierwszego szkicu do momentu dostania się na ASP. Powie co i jak, pomoże stworzyć teczkę i będzie prowadził Twój artystyczny rozwój aż osiągniesz swój cel.

CHCESZ BYĆ NA BIEŻĄCO I OTRZYMYWAĆ WIĘCEJ PORAD? OBSERWUJ NAS NA SOCIAL MEDIACH:

https://www.instagram.com/herosisztuki

https://www.facebook.com/HerosiSztuki

https://twitter.com/HerosiSztuki